શ્રી પંચમી પરમ મંગળ દિન, મદન મહોત્સવ આજ...

 

 



 

પુષ્ટિમાર્ગીય ઉત્સવ પરંપરામાં વસંતોત્સવનું આગવું મહત્વ છે. વસંત ને ઋતુરાજ કહ્યો છે. વસંત ઋતુના માસ ફાગણ અને ચૈત્ર છે પરંતુ આપણે ત્યાં વસંતોત્સવ શરૂ થાય વસંતપંચમીથી કારણ શાસ્ત્રોમાં કહ્યું છે કે દરેક ઋતુનું ગર્ભાધાન ૪૦ દિવસ પહેલાંથી થાય. પરિણામે પુષ્ટિમાર્ગમાં ૪૦ દિવસ પહેલાંથી વસંતોત્સવની ઉજવણી શરૂ થઈ છે. વ્રજભકતો સાથે પ્રભુ ૪૦ દિવસ હોરી ખેલે. ભગવદીયો હોરીખેલની એ રસલીલાનાં દર્શન કરી તેનો સુખાનુભવ કરે, એ લીલાનું ગાન કરે અને એ કિર્તનો દ્વારા આપણા જેવા જીવોને પણ એ દર્શન કરાવે.

     શીતકાલને વિદાય આપવાનો અને નવા શૃંગાર સજતી પ્રકૃતિને આવકારવાનો આ ઉત્સવ છે. કામદેવનો જન્મદિવસ એટલે વસંતપંચમી પરિણામે આ ઉત્સવ મદન મહોત્સવ પણ કહેવાય છે. પ્રિય-પ્રિયતમને રસભર્યા વ્રજભકતોને ૪૦ દિવસ સુધી  હોરી ખેલાવે છે. અબીલ, ગુલાલ, ચોવા, ચંદન, કેસર રંગથી રંગી દે. હોરીની વિવિધ રસભરી ગારી (ગાળો) પણ ગાય! પ્રિય-પ્રીયતમ પરસ્પર પણ હોરી ખેલે વળી કોઈવાર ગોપીજનો શ્રીઠાકોરજીને પોતાના ઝુંડમાં લઈ જઈ સખીવેશ પણ પહેરાવી દે. ફગુવા લઈને જ છોડે.

     પુષ્ટિમાર્ગમાં વસંતપંચમીના દિવસે રાજભોગ પછી ‘વસંત અધિવાસન’ (વસંત પુજા) થાય છે. અષ્ટદલ બનાવીને તેની ઉપર કળશ મૂકવામાં આવે છે. પવિત્ર પાણીને કળશમાં રેડવામાં આવે છે અને પાંચ શાખાઓ ખજૂર, કેરીની કળી, જવ, બોર, સરસો મૂકવામાં આવે છે. કળશને લાલ રંગનું કપડું વિટાળેલું હોય છે. માલાજી અને ઉપરણા ધરાવ્યા પછી કળશ પર કુમકુમ અને ચોખા છાટવામાં આવે છે. આ રીતે વસંત અધિવાસન થાય છે.

     આ ૪૦ દિવસ દરમિયાન શ્રી પ્રભુને મસ્તક ઉપર કુલ્હે(શ્રીંગાર) ધરવવામાં આવતા નથી. શ્રી ઠાકોરજી તરફ વાત્સલ્યના ભાવથી કુલ્હે ધરાવવામાં આવે છે, પણ આ દિવસોમાં માધુર્ય ભાવ હોય છે. ખેલ દરમિયાન શ્રીઠાકોરજીના ચરણારવિંદ, ઝારીજી, બંતાજીને કપડાથી ઠાંકવામાં આવે છે કારણ કે જો ભક્ત ઠાકોરજીના ચરણરવિંદને ખેલ દરમિયાન જુએ છે, તો દાસ્યભાવ આવે છે અને માધુર્ય ભાવ અદૃશ્ય થઈ જાય છે


     વસંતઉત્સવ ના ૪૦ દિવસ:

     ૪૦ દિવસની સેવામાં ૧૦ દિવસ વસંત, ૧૦ દિવસ ધમાર, ૧૦ દિવસ ફાગ અને છેલ્લા ૧૦ દિવસ હોરી. આમ, વસંતઉત્સવ ૪૦ દિવસ માટે મનાવવામાં આવે છે.

     વસંત ખેલ: આ દિવસોમાં, મુખ્ય રસ શાંત હોય છે. યુગલસ્વરૂપને ફકત થોડો ખેલ કરવવામાં આવે છે. યુગલસ્વરૂપ પ્રાકૃતિક સુંદરતાનો આનંદ લે છે.

     ધમાર ખેલ: હોળીના ખેલાડીઓનું જૂથ ભેગા થાય છે અને વ્રજના જુદા જુદા ઘરોમાં હોળીના સૌથી સક્રિય સભ્યને લેવા માટે જાય છે. તે વ્યક્તિ જે પણ પરિસ્થિતીમાં હોય, તે જૂથ તે સભ્યને મોહિત કરે છે અને બળજબરીથી તેને જૂથમાં સમાવે છે.

     ફાગ: આમાં, જૂથોના બધા ગ્વાલબાળકો, નાચતા અને ગાતાં, વ્રજની દરેક ગલીઓમાં પ્રવેશ કરે છે અને જે કોઈ માર્ગ પર આવે છે, તેને રંગી દે છે અને હોળીનો ઉત્સવ માણે છે. આ દિવસોમાં પિચકારીનો ઉપયોગ આનંદ માટે પણ થાય છે. પિચકારીનો ઉપયોગ અન્ય લોકો પર રંગીન પાણી છાટવા માટે કરવામાં આવે છે.

     હોરી: હોરી ખેલમાં, બે જૂથો રચાય છે. એક ગ્વાલબળકોનું અને બીજું ગોપીજનોનું. ખેલ ગામની બહાર વ્રજની ચોકમાં શરૂ થાય છે. બને જૂથો બીજાની માલિકીની કોઈ પણ વસ્તુ છીનવી લેવાનો પ્રયાસ કરે છે અને બીજું જૂથ તે વસ્તુ ફરીથી મેળવવાનો પ્રયાસ કરે છે. આ રીતે શ્રીગોપીજનો શ્રીઠાકોરજીની વાંસળી(મુરલી) છીનવી લે છે અને પછી ઠાકોરજીનું જૂથ ગોપીજનોથી તે વાંસળી પછી મેળવવા માટે ઘણી રીતોથી યોજના ઘડી કાઢે છે.            

  

ટિપ્પણીઓ

ટિપ્પણી પોસ્ટ કરો

Popular Posts

"MAHAPRABHUJI " movie review

છબી
જગતગુરુ શ્રી મહાપ્રભુજી ના પ્રાગટ્ય ની ખૂબ ખૂબ બધાઈ        શ્રી મહાપ્રભુજી ના ૫૪૫ માં પ્રાગટ્ય દિવસે જ પુષ્ટિમાર્ગના ઇતિહાસમાં પ્રથમ વખત શ્રીવલ્લભના જીવન ચરિત્ર વિશેની આંતરરાષ્ટ્રીય   ફીલ્મ રજૂ કરવામાં આવી. આજની યુવા પેઢી જ્યારે બધુ જ ઓનલાઇન કરવા તરફ વળી છે ત્યારે પુષ્ટિમાર્ગના સ્થાપક જગતગુરુ શ્રીમહાપ્રભુજીની બાયોગ્રાફિ માંથી પુષ્ટિમાર્ગનું મહત્વ બહુ જ સારી રીતે જાણી શકાઈ છે. આજની યુવા પેઢીને પુસ્તકો વાંચવા ઓછા ગમે છે ત્યારે બધા જ આ ફીલ્મ જોઈને શ્રીમહાપ્રભુજીના ચરિત્રને જાણી શકે છે. ફકત યુવા પેઢી જ નહી પરંતુ બધા જ વૈષ્ણવોને   આ ફિલ્મ એક અલૌકિક અનુભવ કરાવે છે , કારણ કે આ ફિલ્મમાં મહાપ્રભુજીના ચરિત્ર વિશે , એમના સિદ્ધાંતો , એમના કાર્યોના અને પુષ્ટિમાર્ગીય સંપ્રદાયના મૂળભૂત મુદાઓને બખૂબી દર્શાવ્યું છે.       મહાપ્રભુજીના ચરિત્ર પર કેન્દ્રિત ફિલ્મમાં દર્શાવેલા location અને characters આપણેને ૫૦૦ વર્ષ પહેલાં બનેલા અલૌકિક પ્રસંગોનો જીવંત અનુભવ કરાવે છે જે અત્યાર સુધી આપણે પુસ્તકમાંથી વાંચીને કલ્પના જ કરી છે. ફિલ્મમાં દર્શાવેલા એક પ્રસંગ કે જેમાં શ્રીનાથજી અને શ્રીમહાપ્રભુજીનું પ્રથમ મિ
Read more »

84 Bethakji of Shree Mahaprabhuji (Part-1)

છબી
·        પ્રથમ બેઠક શ્રીગોકુલમાં શ્રીગોવિંદઘાટ   પ્રથમ બેઠક યમુના નદીના કાંઠે ગોવિંદઘાટ પર છોકરના ઝાડ નીચે છે. તેમની પ્રથમ યાત્રા દરમિયાન અહીં દામોદરદાસ હરસાનીજીને સવાલ પૂછ્યો હતો: “દમલા આ ગોવિંદઘાટ છે કે ઠકુરાની ઘાટ” ? તે જ ક્ષણે દૈવી આભૂષણોથી શણગારેલી એક સુંદર યુવતી દેખાઈ અને બોલી , “આ ગોવિંદ ઘાટ છે , ઠકુરાની ઘાટ તમારી જમણી તરફ છે.” આ દિવ્ય સ્ત્રી શ્રીયમુનાજી હતા. શ્રીયમુનાજીને જોતાં જ શ્રીવલ્લભે તેમની પ્રશંસામાં યમુનાષ્ટક ગાયું. અહીં શ્રીનાથજી (ભગવાન શ્રીકૃષ્ણ) શ્રીમહાપ્રભુજીની સમક્ષ હજાર થયા અને તેમણે બ્રહ્મસંબંધ મંત્ર આપ્યો. શ્રીમહાપ્રભુજીએ ત્યારબાદ શ્રીનાથજીને ધોતી , ઉપરણા અને પવિત્રું ધરાવ્યું. બીજા દિવસે શ્રીદામોદરદાસ હરસાનીજીને પ્રથમ બ્રહ્મસંબંધ મંત્ર શ્રીમહાપ્રભુજીએ આપ્યો. તે પુષ્ટિમાર્ગમાં પ્રથમ વૈષ્ણવ થયા. બેઠકનું સરનામું: ગોવિંદઘાટ પાસે , ગોકુળ-૨૮૧૩૦૩ જિ. મથુરા , ઉત્તરપ્રદેશ. ગામ-ગોકુલ સંપર્ક : સુરેશભાઈ મુખિયાજી – ૦૯૩૫૮૭૦૬૧૭૬ , અમિતભાઈ મુખિયાજી – ૦૯૬૭૫૬૧૩૫૩૨ ·               બીજી બેઠક બડી બેઠક શ્રીમહાપ્રભુજી અહીં ભોજન લેતા અને દિવ્ય પ્રવચનો આપતા. શ્રીનાથજીએ
Read more »

Importance of Tulsi mala in Pushtimarg

છબી
             શ્રીમહાપ્રભુજીએ વૈષ્ણવી પરંપરા અને વૈષ્ણવી જીવનને કેવી રીતે જાળવી રાખવું , અને વૈષ્ણવના જીવનમાં ચિન્હો ગ્રહણ કરતી વખતે , વ્રત , ઉપવાસનું પાલન કરતી વખતે , પરિવેશ  પાલન કરતી વખતે , કયા ગ્રંથો , મંત્રો અને કયા સિદ્ધાંતો જીવનમાં આત્મસાત કરવા જોઈએ , તેના પર થોડા જ શબ્દોમાં સુંદર પ્રકાશ પાડ્યો છે.             આપણે શ્રી મહાપ્રભુજીના સિધ્ધાંતો અનુસાર વૈષ્ણવી જીવન જીવીએ છીએ. આપણા ઠાકોરજીની પ્રસન્નતા માટે વૈષ્ણવી ચિન્હ ધારણ કરીને , હંમેશાં તેમની સેવામાં રહેવું. તેમના સ્મરણમાં , તેના સત્સંગમાં રહેવું એ જ આપણા વૈષ્ણવી જીવનનો શૃંગાર છે. શરીરનો શૃંગાર તે ભગવાનને સંપૂર્ણપણે પ્રિય હોવો જોઈએ. જેમ તિલક કરવાની રીતો આપણને કહેવામાં આવી છે , તેવી જ રીતે શ્રીમહાપ્રભુજીએ નિબંધના બીજા પ્રકરણ સર્વનિર્ણય પ્રકરણમાં કંઠી પહેરવાનું કહ્યું છે. તુલસી માલા (કંઠી)             તુલસી , જે કાષ્ટની માળા છે , તેને વૈષ્ણવી દિક્ષા સ્વીકારતી વખતે દિક્ષા તરીકે આપવામાં આવે છે. આ તુલસી કંઠી આપણને શ્રીઆચાર્યચરણ શ્રીમહાપ્રભુજીએ આપી છે. આપણે જ્યારે વૈષ્ણવી દિક્ષા લેવા જઈએ છે ત્યારે શ્રીઆચાર્યચરણ ના રૂપમાં શ્રીગુરુ
Read more »

Pragtya of Ashtakshar mantra

છબી
  એક વખત ઉષ્ણકાળ ની ઋતુ હતી અને પ્રભુ(ભગવાન શ્રી કૃષ્ણ) નિકુંજ માં બિરાજી રહ્યા હતા. શ્વેત ધોતી ઉપરણા ધરેલા હતા. મસ્તક ઉપર પાગ ધરી હતી. પ્રભુ અલૌકિક શૃંગાર  માં ઉષ્ણકાળ માં સારંગ રાગ માં વીણાવાદન કરી રહ્યા હતા. પ્રભુ ની અંદર અલૌકિક સ્વરો પ્રગટ થઈ રહ્યા હતા. એ અલૌકિક  સ્વરો થી પ્રભુ ને શ્રી સ્વામીનિજી(શ્રી રાધાજી ) નું સ્મરણ થઈ આવ્યું.  એ સ્મરણ વિપ્રયોગ માં પરીવર્તિત થઈ ગયું ત્યારે આપશ્રી ની સમક્ષ શ્રીસ્વામીનિજી નું સ્વરૂપ સ્વત: પ્રગટ થઈ ગયું. તે જ સમયે  શ્રીસ્વામીનિજી ત્યાં પધાર્યા. ત્યારે આપશ્રી એ જોયું  કે હું તો પ્રભુ ના પરમ મિલન ના સુખ  ને હ્રદય માં લઈ ને આવી છું અને  અહીયાં તો કોણ છે? પ્રભુ કોઈ અન્ય સ્વામીનિજી સાથે વિહાર કરી રહ્યા છે. સ્વામીનિજીએ આ અલૌકિક દર્શન કર્યા ત્યારે આપશ્રી ને ક્રોધ આવી ગ્યો. આપશ્રીએ માન ધારણ  કર્યું. માન ધારણ કરીને આપશ્રી ત્યાં થી પધારી ગયા.      તે જ સમયે શ્રી સ્વામીનિજી ને લલિતાજી માર્ગ માં મળે છે. લલિતાજી શ્રીસ્વામીનિજી ના  અંતરંગ સખી છે. તે જ્યારે માર્ગ માં મળે છે ત્યારે શ્રીસ્વામીનિજી ને પૂછે છે "અરે આપ શા માટે  આટલા ક્રોધિત છો? શા માટે આપના મુ
Read more »

વૈષ્ણવી વેશ

છબી
           આપણે ત્યાં માણસના વ્યક્તિત્વની સાથે વસ્ત્રપરિધાનનો મુદ્દો હમેશા જોડાયેલો રહે છે. લગ્ન પ્રસંગે રેશમી અને જરીના કિમતી વસ્ત્રો પહેરવામાં આવે છે , શોકના પ્રસંગે સફેદ કે કાળા વસ્ત્રો પહેરવામાં આવે છે. મિલિટરી અને પોલિસખાતાને પોતનાનો યુનિફોર્મ હોય છે , કેટલીક સંસ્થાઓ અને કંપનીઓ એમના કર્મચારીઓ માટે ચોક્કસ યુનિફોર્મનો આગ્રહ રાખતા હોય છે. આમ , સામાજિક અને વ્યવસાયિક રીતે પણ અમુક  ચોક્કસ પ્રકાર ના વસ્ત્રો પહેરવાનો આગ્રહ વિશ્વભરમાં સેવાય છે.       વિવિધ ધર્મોમાં પણ વસ્ત્રનું મહત્વ છે. પ્રાચીન કાળથી   હિન્દુધર્મમાં ધોતી અને ઉપરણો ધાર્મિક વિધિ માટે કે પુજા-ઉપાસના માટે જરૂરી ગણાયાં છે. ધર્મગુરુઓનો એક વિશિષ્ટ પોષક હોય છે.       આ બધા પોશાકો પાછળ મનોવિજ્ઞાન કામ કરે છે. માણસને જે પ્રકારનું કામ કરવાનું હોય એને અનુરૂપ માનસિક રીતે તેને પહેલા તૈયાર થવું પડે છે. કામમાં શરીરની સાથે મન પણ જોડાવું જરૂરી છે. એકલું મન જોડાય તે પણ પૂરતું નથી , સાથે સાથે હૃદયની શક્તિ પણ જોડાવી જોઈએ. કામ કરવા માટે ભાવનાનું બળ બહુ જરૂરી હોય છે. આમ માનસિક અને આધ્યાત્મિક બંને બળ જોડાય તો તે કામ સફળ થાય છે અને દીપી ઊઠ
Read more »