PUSHTI VIGYAN

રથયાત્રાનો ઉત્સવ અષાઢ સુદ ૨  ના રોજ ઉજવવામાં આવે છે.  હવેલીમાં "પુષિયા નક્ષત્ર" માં શ્રી ઠાકોરજીને રથમાં પધરાવે છે. પુષ્ટિમાર્ગમાં આપણે શ્રી યશોદાજીના ભાવનું નિરૂપણ કરીએ છીએ, જેમણે પ્રથમ વખત શ્રી કૃષ્ણને રથમાં બેસાડ્યા હતા અને શ્રી કૃષ્ણ બાલક હોવાથી, યશોદાજીએ ઘોડાઓને રથ પર બાંધ્યા નહોતા કારણ કે તેમને લાગતું હતું કે બાલક કૃષ્ણ ગભરાઈ જશે. બધા વ્રજભક્તો રથને વારાફરતી ખેંચે છે. યશોદાજી રથની બાજુમાં ચાલે છે અને જ્યારે કૃષ્ણ ગભરાઈ જાય છે ત્યારે તેઓ તેને પકડી રાખે છે અને શાંત કરે છે. રથની આગળ બાલક વ્રજ ભક્ત ધ્વજ, છત્રી અને પંખા લઈ ને ધીમે ધીમે ચાલે છે. જ્યાં ઘોડાઓ રથ સાથે જોડાયેલા છે તે કિશોર લીલા તરીકે ઓળખાય છે. આ ભાવમાં શ્રી ઠાકોરજી રથમાં સ્વામિનીજી સાથે બિરાજમાન છે અને રથ સખી અને ગોપીઓથી ઘેરાયેલો છે. શ્રી જગદીશના રથને સોળ પૈડાં છે, બલદેવજીના રથને બાર પૈડાં છે અને સુભદ્રાજીના રથને આઠ પૈડાં છે. શ્રીનાથજીમાં રથયાત્રા ઉત્સવ ઉજવવામાં આવતો નથી. શ્રીનાથજીમાં તેઓ માને છે કે ઉત્સવ એ "ચલ" (સક્રિય અને વહેતો) ભાવ છે અને શ્રી નાથજી "સ્થિર" ભાવ છે. તેથી શ્રી ગુસાંઈજીએ

પ્રાકટય  શ્રી વલ્લભાચાર્યજીના પિતા લક્ષ્મણુ ભટ્ટજી અને તેમનાં માતા ઇલ્લમાગારું કાશીમાં રહેતા હતાં.  ત્યાં લાંબો કાળ રોકાઇને , તેઓ પોતાના દેશમાં જવાને તૈયાર થયાં હતાં. કાશી છોડવાની તેમની ઇચ્છા નહેાતી, પરંતુ કાશી પર યવનો ચઢી આવે છે એ સમાચાર સાંભળ્યા પછી  શ્રી ભટ્ટજી પેાતાના કુટુંબ સાથે વતન જવા નીકળી પડ્યા. તેમના યજમાન કૃષ્ણદાસે તથા કાશીના બ્રાહ્મણોએ તેમને ભાવભીની વિદાય આપી. શુભ સમય  માં તેમણે પોતાના વતન જવા પ્રયાણ કર્યું.  માર્ગમાં શ્રી ઇલ્લમાગારૂની તબીયત નરમ થઇ, શ્રીઇલ્લમાગારુને માર્ગના શ્રમથી અધૂરા માસે પ્રસવ થયો હતા. તેમણે આઠ માસે એક બાળકને જન્મ આપ્યો. તે બાળક નિશ્ચેતન દશામાં હોવાથી, તેમને એક ઝાડની બખોલમાં સાચવીને મુકી દીધા. તેઓ ભટ્ટજી પાસે આવ્યા. રડતાં-રડતાં બધા સમાચાર કહ્યા. ભટ્ટજીએ તેમને આશ્વાસન આપ્યું. ઇલ્લમાગારૂજી ખૂબ અશક્ત થઈ ગયા હતાં, પરંતુ ઘોર જંગલમાં આખી રાત રોકાવું જોખમભર્યું હતું. તેથી સૌ ધીમે ધીમે ભગવાનના ભરોસે આગળ ચાલ્યા.  પાછલી રાતે એક ગામ આવ્યું તે ચૌડાનાગર હતું. ભટ્ટજીને ચૌડાનગરના દીવાન કૃષ્ણદાસ યાદ આવ્યા. તેઓ પરિવારને લઈને તેમને ઘરે ગયા. ગુરુજીને અચાનક જોઈ, કૃષ્

એકાદશી એ હિંદુ કેલેન્ડરમાં દરેક મહિનાના સુદ અથવા વદ પખવાડિયાનો અગિયારમો દિવસ છે. તે એક શુભ તિથિ માનવામાં આવે છે, જે મનુષ્યોને પાપો અને દુર્ગુણોથી મુક્ત કરવામાં સક્ષમ છે. આ એક આધ્યાત્મિક દિવસ છે જે શરીર અને આત્માને શુદ્ધ કરે છે અને ઇન્દ્રિયોમાંથી દોષને દૂર કરે છે. એકાદશીના ઉદગમ અને મહત્વ વિષે પદ્મ-પુરાણમાં એક વાર્તા છે. આ વિશ્વ અને ભૌતિક સૃષ્ટિની રચના પંચ-મહાભૂતથી બનેલા જીવંત અને નિર્જીવ દ્વારા થઈ હતી, એટલે કે; પૃથ્વી, પાણી, અગ્નિ, વાયુ અને આકાશ . તે સમયે ભગવાને ખોટા અને પાપી લોકોને સજા કરવા અને દુઃખ આપવા માટે પાપ-પુણ્ય ની રચના પણ કરી હતી. પાપ-પુણ્ય ને અંકુશમાં લેવા માટે, ભગવાને યમરાજ અને નરક નામના સ્થળની રચના કરી, તે પાપનું સ્વરૂપ હતું. એક નરક પ્રદેશ, જ્યાં અપ્રમાણિક, કપટી અને પાપી વ્યક્તિઓને તેમના મૃત્યુ પછી શિક્ષા આપી શકાઈ. એક દિવસ, જ્યારે ભગવાન યમરાજના ઘરે ગયા અને તેમનું સ્વાગત કરી રહ્યા હતા, ત્યારે તેમણે કેટલાક દુ:ખી વ્યક્તિઓ નો રડવાનો અવાજ સાંભળ્યો. પૂછવા પર, તેણે જાણ્યું કે પૃથ્વીના જીવો જે નરકમાં પડ્યા હતા તેઓ તેમના ભૂતકાળના દુષ્કર્મો અથવા ખરાબ કર્મોને કારણે ભારે દુઃખમાંથી પસા

મહાપ્રભુજી ના પૂર્વજો                આંધ્ર દેશમાં વ્યોમ સ્તંભ નામે પાર્વતી પાસે કૃષ્ણા નદીને દક્ષિણ કિનારે કાકરવાડ નામે બ્રહ્મણોનું મોટું નગર હતું. તેમાં આચાર્યજીના પૂર્વજો રહેતા હતા. તેમનું કુળગોત્ર ભારદ્વાજ અને તેમના વૈદની શાખા તૈત્તિરીય ગણાતી હતી. તેમનાં કુળદેવી રેણુકા હતાં. આ કુળ પરાપૂર્વથી શ્રીબાળગોપાલની ભક્તિ કરતું હતું. તેમજ તેમના કુળમાં અનેકસોમયાગો થયા હતાં. વેદને આધારે તેઓ નિત્યનિયમિત અગ્નિહોત્ર પણ કરતા હતા. અને તે કુળે વેદની દીક્ષા લીધી હતી, તેથી તે દીક્ષિત કુળ તરીકે પ્રસિદ્ધ થયું હતું. યજ્ઞનારાયણ ભટ્ટઃ- આચાર્યશ્રીની આઠમી પેઢીએ જે પુરુષ થયા, તેમનું નામ ગોવિંદાચાર્ય હતું, તેમના પુત્રનું નામ વલ્લભ દીક્ષિત. તેમના પુત્ર યજ્ઞનારાય ભટ્ટ વિષે જાણવા જેવી હકિક્ત મળી આવે છે. વેદધર્મ ને અનુસરી તેમણે બ્રહ્મચર્ય વ્રતનું પાલન કર્યું હતું. તેમણે મોટી ઉંમરે દેવપુરના સુધર્મો નામે પવિત્ર બ્રાહ્મણની નર્મદા નામની કન્યા સાથે લગ્ન કર્યું હતું. આ ધાર્મિક યુગલનું જીવન આદર્શમય હતું. અતિથિ સત્કાર તેમના ગ્રહસ્થ ધર્મનું મૂળ અંગ હતું. દ્રવિડ દેશના વિષ્ણુ મુનિ નામના સંન્યાસી તેમને ત્યાં અતિથિ તરીકે આ

સ્નાયાત્રાના આગલા દિવસ ને જલયાત્રા કહેવાય છે, કારણ કે જ્યારે જયેષ્ઠા નક્ષત્ર હોય ત્યારે પ્રભુને જ્યેષ્ઠાભિષેક (સ્નાન) કરાય, તે માટે તીર્થ સ્થળે જઇ, પવિત્ર નદીઓના જલ ભરવા જાય અને શયનભોગ ધરીને જલ ભરી લાવી તેનું અધિવાસન કરાય છે. "અધિવાસન" એ એક પ્રક્રિયા છે જેમાં ફૂલો, સિંદૂર વગેરેથી પૂજન કરવામાં આવે છે. તે દરમિયાન 'કદંબ', 'કમળ', 'ગુલાબની પાંખડી', 'જુહી', 'રાવેલ', 'મોગરા', 'તુલસી', નિવેરા વગેરે 8 પ્રકારનાં ફૂલો જમુના જળ માં મિશ્ર કરવા માં આવે છે. 'ચંદન', 'ગુલાબ જળ' વગેરે જેવી અન્ય સામગ્રીઓ પણ આ 'જલ'માં મિશ્ર થઈ જાય છે.  આ 'જલ' આખી રાત રહે છે અને 'જ્યેષ્ઠ નક્ષત્ર' દરમિયાન વહેલી સવારે, શ્રી પ્રભુને 'સ્નાન' અથવા 'જ્યેષ્ઠ અભિષેક' કરવામાં આવે છે. જેથી તેને સ્નાન યાત્રા કહેવાય છે. સ્નાન યા ત્રાની ભાવના એ છે કે, 'વ્રજભક્તો' એ 'જ્યેષ્ઠ' ભક્તો એટલે કે શ્રી પ્રભુના મુખ્ય ભક્તો છે. આ કારણે વ્રજભક્તો શ્રી પ્રભુ સાથે શ્રી યમુનાજી સાથે 'જલક્રીડા'નો મનોરથ કરે છ